«خبرماشین» - مهندس برزو سپاسی / ایرانیان در سال های انتهایی دهه 1320 شروع به تولید اتاق برای اتوبوس کردند. این اتوبوسها روی شاسی کامیونهایی ساخته شدند که در اشغال کشور توسط بریتانیا و شوروی به کار گرفته شده و پس از ترک ایران، بسیاری از آنها بدون استفاده مانده بودند. این اقدام که توسط چند گاراژ کوچک شروع شد مقدمهای برای مونتاژ خودرو در کشور در دهههای بعدی یعنی زمانی که در خاورمیانه کشور دیگری به تکنولوژی مونتاژ وسایل نقلیه دست نیافته بود گردید. در این نوشته به بررسی فیات 1100 میپردازیم که یکی از اولین اتومبیلهای مونتاژ شده در ایران به شمار میآید.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «خبرماشین»، سابقه واردات اتومبیلهای فیات به سال 1314 بازمیگردد. در آن دوران این نشان تجاری در بین قشر متوسط تحصیل کرده ایران، خوشنام بود. پس از جنگ جهانی دوم و با ورود به دهه 1330 شمسی آقای «حاج علینقی کاشانچی» با تأسیس شرکت کاوش، نمایندگی واردات آن را به دست آورد و در خیابان بوذرجمهری (15 خرداد امروزی) نمایندگی خود را تأسیس و به واردات مدلهای گوناگون از جمله سری 600 و 1100 اقدام کرد.
این مدلها با بازاریابی مناسب نماینده ایرانی، مورد استقبال خریداران قرار گرفتند و زمانی که به صورت عمده، به ناوگان تاکسیرانی تهران تحویل داده شدند، در اوج محبوبیت بودند.
محل نمایندگی، بعدها به دروازه دولت مقابل پمپ بنزین شماره 6 منتقل گردید و کوچهای که نمایندگی در آن قرار داشت به همین مناسبت کوچه فیات نام گرفت. اما خانواده کاشانچی برنامههای بزرگتری برای فیات در ایران داشتند و با بهرهگیری از قانون حمایت از سرمایهگذاریهای خارجی که در آن دوران به تصویب رسیده بود، توانستند کارخانه مادر را به راهاندازی خط تولید در ایران قانع کنند.
این کارخانه که سایکا نام گرفت، توسط آقایان «حسن و علی کاشانچی» و با سرمایه 9/3 میلیون تومانی در زمینی نسبتاً کوچک بنا شده بود و 30 نفر در آن مشغول به کار بودند و برنامهریزیها برای تولید 600 دستگاه از مدل 1100 انجام شده بود.
در ساعت 4 بعد از ظهر روز 25 اردیبهشت ماه 1340 مراسم افتتاح فیات در جاده تهران نو (دماوند فعلی) برپا شده بود. وزیر صنایع و معادن، وزیر کار، جمعی از شخصیتهای اقتصادی و نمایندگان مطبوعات و سفیر ایتالیا در تهران و حتی آقای «آنیالی» مدیر عامل فیات در محل حاضر بودند و در نهایت با ورود «محمدرضا شاه» مراسم رسماً آغاز شد.
ابتدا وزیر صنایع و معادن، سپس مدیر عامل کمپانی فیات و پس از آن مدیر کل صادرات و همچنین نماینده فیات ایران سخنرانی داشتند. در ادامه، آقای جیانی آنیالی مدیر عامل فیات نیز گزارش فعالیتهای فیات را در ایران به اطلاع حضار رساند و شاه پس از قطع نوار سه رنگ ایران، به بازدید از قسمتهای مختلف این کارخانه پرداخت که در همه مراحل توضیحاتی توسط نماینده فیات در ایران داده میشد. به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «خبرماشین»، به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «خبرماشین»، شاه در نهایت پس از یک ساعت بازدید از قسمتهای مختلف کارخانه، دفتر یادبود را امضا و کارخانه را ترک کرد. مهمانان ایتالیایی این شرکت دو روز در ایران ماندند و سپس به کشور خود بازگشتند.
مدل موفق 1100 برای اولین بار در 1953 و با اتاقی مدرن به بازار آمد. دو مدل Economica ارزانتر و Normale که با تجهیزات بیشتر قیمت بالاتری داشت، در لیست فروش بودند. پیشرانه این مدل 4 سیلندر 1089 سیسی و با قدرت 36 اسببخار بود. البته مدل اسپرت که وجه مشخصه آن وجود یک چراغ در وسط جلو پنجره بود 51 اسببخار قدرت داشت. 2 سال بعد مدل رودستر کروکی آن با اتاقی کاملاً متفاوت نسبت به سدان عرضه شد. بین 1956 تا 1960 تغییرات زیادی در بدنه و تزئینات این مدل ایجاد شد و به همین دلیل در تصاویر مختلف باقی مانده از تهران قدیم میتوان سال ساخت آنها را از روی این جزئیات تشخیص داد. یکی از عکسهای تاریخی ایران که یک دستگاه 1100 در آن نقش داشته، عکسی است که از امام خمینی در سال 1342 گرفته شده، در حالی که روی صندلی عقب آن نشستهاند.