سرنوشت سوخت در سال ۹۸ چه می شود؟

خیال مردم حداقل در این یک مورد راحت، براساس شواهد، قرائن و اظهارات مسئولان قیمت سوخت در سال جاری و ۹۸ افزایش نمی یابد.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «خبرماشین» به نقل از خبرخودرو، یکی از موضوعاتی که در سال 97 بارها بحث داغ محافل شد موضوع سرنوشت سوخت و بنزین است، که حداقل یک ماه یک بار سوژه رسانه ها شد و اوج آن در آغاز تعطیلات تابستانی بود که مصرف بنزین در کشور رکورد زده و بنابر اعلام شرکت ملی پالایش و پخش به 100 میلیون لیتر در لیتر رسید، در این بین آمار ضد و نقیضی درباره قاچاق سوخت نیز مطرح شد که حتی تا 20 میلیون لیتر در روز نیز تخمین زده شد.
در این شرایط کارشناسان به تکاپو افتادند تا راه حلی برای مدیریت مصرف و جلوگیری از قاچاق سوخت اتخاذ کنند، چراکه فاصله قیمتی سوخت در ایران با کشورهای همسایه حدود 12 برابر است به گونه ای که در کشور همسایه ترکیه قیمت سوخت 6 لیر یعنی 12 هزار تومان است و سوخت های دیگر همانند گاز نیز 8 برابر ایران است، که طمع قاچاقچیان برای قاچاق سوخت را بیشتر می کند.
یکی از مراکزی که سناریوهایی برای مدیریت سوخت مطرح کرد، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی است که در 5 سناریو پیشنهاداتی را مطرح کرد.

یارانه نقدی بنزین به‌جای پرداخت یارانه نقدی
نخستین سناریو یارانه نقدی بنزین به‌جای پرداخت یارانه نقدی 45500 تومانی کنونی است براین اساس که قیمت بنزین به 2000 تومان افزایش یافته و در مقابل به هر ایرانی، معادل ارزش 30 لیتر بنزین 2000 تومانی، یعنی 60000 تومان، در کارت اعتباری سرپرست خانوارها تخصیص می‌یابد.

سهمیه بنزین به همه افراد
دومین سناریو سهمیه بنزین به همه افراد است که در این طرح که توسط مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تدوین شده است، یارانه نقدی تغییر نخواهد کرد و مطابق قبل و سیاست‌ها‌ی موجود اجرا خواهد شد. به‌علاوه به هر ایرانی دارای کد ملی (به‌جز ساکنین خارج کشور)، به ‌اندازه مشخصی اعتبار استفاده از بنزین به‌طور ماهیانه تعلق می‌گیرد. این سهمیه‌ها به‌جای کارت سوخت در کارت ملی هوشمند افراد و یا کارت بانکی بارگذاری می‌شود.

بازار آنلاین بنزین یا کوپن سوخت
سومین سناریوی مرکز پژوهش ها بازار آنلاین بنزین یا کوپن سوخت است به گونه ای که یارانه نقدی 45500 تومانی که در ‌حال حاضر به هر فرد پرداخت می‌شود، به‌صورت کامل حذف و به‌جای آن به هر ایرانی بالای 18 سال، به ‌اندازه مشخصی اعتبار استفاده از بنزین به‌طور ماهیانه تعلق می‌گیرد که با توجه به جمعیت بالای 18 سال کشور و مصرف متوسط کنونی بنزین، 40 لیتر در ماه اعتبار پیشنهاد می‌شود.

عرضه هدفگذاری شده بنزین
چهارمین سناریو عرضه هدفگذاری شده بنزین است به گونه ای که اگر ظرفیت تولید بنزین در داخل کشور، ۸۰ میلیون لیتر باشد، آنگاه سه قیمت را می‌توان برای آن در نظر گرفت. هر روزی که مصرف بنزین در کشور بالای ۸۱ میلیون لیتر باشد، قیمت بنزین فردای آن روز ۵۰ تومان گران شود. هر روزی نیز که قیمت بنزین کمتر از ۷۹ میلیون لیتر بود، قیمت بنزین فردای آن روز ۵۰ تومان ارزان شود. در نهایت هر روزی که مصرف بین ۷۹ تا 8۱ میلیون لیتر بود، قیمت بنزین را تغییر ندهیم. در واقع، یک هدف مصرفی تعیین کنیم.

شناورسازی قیمت بنزین
پنجمین سناریو شناورسازی قیمت بنزین است که در این طرح، قیمت عرضه بنزین بر‌مبنای نوسانات قیمت منطقه‌ای بنزین نوسانی خواهد شد. سپس فاصله قیمت فعلی تا قیمت منطقه‌ای بنزین به‌صورت مستمر و هفتگی و با یک سرعت ثابت کم می‌شود. تا نهایت پس از مدتی (مثلاً چهار سال) به قیمت منطقه‌ای برسد. منابع حاصل از مابه‌التفاوت قیمت‌های جدید و قیمت فعلی نیز به‌‌صورت ماهیانه به‌طور نقدی شناور بین مردم و دولت توزیع می‌شود.
سناریوهای مرکز پژوهش های مجلس طی یک ماه اخیر در محافل خبری مطرح و منتشر شد و واکنش هایی را به دنبال داشت، عده ای معتقد هستند که این باید یک بار برای همیشه تصمیم واقعی برای سوخت اخذ شود عده ای معتقد هستند که این سناریوها در شرایط کنونی قابلیت اجرایی ندارد که غلامرضا تاجگردون، رییس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در این باره می گوید که موضوع گرانی بنزین بار روانی داشته و دولت تصمیمی برای افزایش آن در سال جاری و آینده ندارد اما معتقد اشت مصرف آن باید مدیریت شده و استفاده از کارت سوخت احیاء شود.
موضوع مدیریت، سهمیه بندی و افزایش قیمت سوخت از جمله مباحث مهم و چالشی در کشور است که باید یک بار برای همیشه تصمیم اساسی در این زمینه اخذ شود و پیش از این زیرساخت های حمل و نقل عمومی در کشور ایجاد شود که برخی کشورهای همسایه همانند ترکیه سرمایه گذاری مناسب و چشمگیری در این زمینه داشته اند و قیمت سوخت را آزاد کرده اما زیرساخت های مناسبی برای حمل و نقل شهروندان ایجاد کرده اند.
آنچه که از شواهد و قرائن طی ماه های اخیر بر می آید این است که دولت قصد افزایش قیمت سوخت را ندارد و مردم نباید نگران افزایش قیمت سوخت باشند. در همین رابطه بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت به خانه ملت می گوید که افزایش قیمت سوخت شایعه است و هیچ تصمیمی در این زمینه اخذ نشده و اگر تصمیمی در این زمینه اخذ شود صادقانه به مردم گفته می شود.

افزایش یکباره نرخ سوخت هیچ سنخیتی با اسناد بالادستی ندارد
موضوع دیگر در بحث افزایش سوخت این است که افزایش یکباره هیچ سنخیتی با اسناد بالادستی چون قانون برنامه ششم توسعه ندارد.
متن قانون برنامه ششم توسعه در ماده 39 تاکید می کند که "به‌منظور ارتقای عدالت اجتماعی، افزایش بهره‌وری در مصرف آب و انرژی و هدفمندکردن یارانه‌ها در جهت افزایش تولید و توسعه نقش مردم در اقتصاد، به دولت اجازه داده می‌شود که قیمت آب و حامل های انرژی و سایر کالاها و خدمات یارانه‌ای را با رعایت ملاحظات اجتماعی و اقتصادی و حفظ مزیت نسبی و رقابتی برای صنایع و تولیدات، به‌تدریج تا پایان سال 1400 با توجه به مواد (1)، (2) و (3) قانون هدفمندکردن یارانه‌ها مصوب 1388.10.15 اصلاح و از منابع حاصل به‌صورت هدفمند برای افزایش تولید، اشتغال، حمایت از صادرات غیرنفتی، بهره‌وری، کاهش شدت انرژی، کاهش آلودگی هوا و ارتقای شاخص های عدالت اجتماعی و حمایت‌های اجتماعی از خانوارهای نیازمند و تأمین هزینه‌های عملیاتی و سرمایه‌گذاری شرکتهای ذی‌ربط در چهارچوب بودجه‌های سالانه اقدام لازم را به‌عمل آورد".
ازاین‌رو، افزایش قیمت سوخت مغیار با قانون برنامه ششم توسعه است، چراکه در این قانون بر رعایت ملاحظات اجتماعی و اقتصادی تاکید شده است. فریدون حسنوند، رییس کمیسیون انرژی مجلس در این باره به خانه ملت می گوید بنابر دلایل فنی، اجتماعی، امنیتی و اقتصادی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی موضوع گرانی بنزین را رد کرده است و در برنامه ششم توسعه به شروطی به دولت اجازه داده شد که قیمت سوخت واقعی شود که این شروط در حال حاضر محقق نشده است و تا زمانی که این شروط وجود نداشته باشد افزایش قیمت و سهمیه بندی در دستورکار دولت نیست.
بر اساس آنچه که دولتی ها و مجلسی ها مطرح کرده اند، افزایش قیمت سوخت در سال جاری و سال 98 مطرح نیست و مردم نباید نگران گرانی قیمت سوخت باشند، اما استفاده از کارت سوخت حتما باید اجرایی شود تا بتوان اطلاعات و آمار میزان مصرف سوخت در هر جایگاه را از این طریق کسب کرد، چراکه حجم قاچاق نگران کننده بوده و باید مانع خروج منابع ملی از کشور شد.