خیلی ساده می گوید:« آنچه در اقتصاد و بازار ما رخ می دهد را باید استراتژی گاو نام گذاری کنیم. این استرانژی می گوید اگر بود بخوریم اگر نبود نخوریم، اگر بود تولید کنیم اگر نبود دنبال خودکفایی برویم. این استراتژی انسان قرن 21 نیست. انسان قرن 21 باید باید خود را از استرتژی گاو دور کند که بگوید تحریم یک خدمتی به کشور است و باعث می شود به زور به سمت خودکفایی برویم یعنی اگر زور بر سر ما نباشد، همچنان ما وارد خواهیم کرد و عقل مان به برنامه ریزی نمی رسد؟ درحالی که از نظر فنی در بعد طراحی و ساخت خودرو هیچ مسئله پیچیده و گره ناگشوده ای برای ما ندارد. یعنی ما قادر به ساختن موتور، گیربکس، اکسل و طراحی خودرو بدنه و قالب ها هستیم.تقریبا 100 درصد صنعت خودرو در ایران بومی شده است.» سعید لیلاز هم مدافع و هم منتقد صنعت خودرو به شمار می آید.
آمارها نشان می دهد، یک میلیون خودروی خارجی در خیابان های ایران تردد می کنند و حداقل 14 میلیون خودروی ایرانی در بازار انحصارشان را به رخ خارجی ها می کشند. همین حضور حداقلی و رویایی سواری با خودروهای خارجی هر روز مردم ایران را به خودروسازان بدبین تر می کند.
سعید لیلاز اعتقاد دارد تا زمانی که وضعیت تولید خودرو در ایران به همین شکل باقی بماند، همچنان مردم نارضایتی شان را حفظ می کنند. او می گوید:« اگر بخواهیم خودرویی را مطابق آنچه مثلا در پژوی فرانسه، بنز آلمان یا فورد آمریکا طراحی کرده و طی مدتی آن ر از حالت فیس لیفت بیرون آورده و مجددا یک خودوری جدید طراحی شود، این کار نیاز به بازار خیلی بزرگ و سرمایه گذاری های بسیار بزرگی دارد. برای ما طراحی خودرو کار سختی نیست. اما از مرحله طراحی به اجرا بسیار گران است. این کار که 5 سال بیشتر دوام ندارد، از نظراقتصادی برای ما صرفه اقتصادی ندارد. خودروسازان بزرگ هرکدام از خودروهایی که تولید می کنند، بیش از 8 تا 10 میلیون دستگاه می سازند تا برایشان صرفه اقتصادی داشته باشد.»
براساس این نظریه بازار خوردوی ایران به سادگی تنوع را تجربه نمی کند. برآوردهایی که مورد تایید وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار گرفته نشان می دهد خودروسازان ایرانی طی سه سال گذشته 4 هزار و 694 میلیارد تومان زیان داشته اند. این عدد برابر با 1.41 برابر کل سرمایه انباشته خودروسازان ایران است.
البته محاسبات برمبنای فروش نشان می دهد که وضعیت خودروسازان حداقل به اندازه ای که آنها اشاره می کنند، وخیم نیست. سرمایه خودروسازان 3 هزار و 600 میلیارد تومان برآورد می شود که این رقم باید به 9 هزار میلیارد تومان برسد تا صنایع خودروسازی ایران آستانه سوددهی را تجربه کنند.
حداقل سرمایه ثبتی خودروسازان نشان می دهد که آنها طی سال های گذشته به دلیل بحران های مدیریتی وضعیت مالی نامطلوبی را پشت سرگذاشته اند. تنها ایران خودرو 960 میلیارد تومان سرمایه مالی اولیه در اختیار دارد ولی همین شرکت سالیانه یک هزار و 106 میلیارد تومان و روزانه 3 میلیارد تومان هزینه مالی را پرداخت می کند. گزارش های رسمی نشان می دهد ایران خودرو حداقل 800 میلیارد تومان زیان انباشته دارد. میزان سرمایه سایپا هم یک هزار و 40 میلیارد تومان اعلام شده است. شرکت حداقل 628 میلیارد تومان زیان انباشه دارد. سایپا دیزل یکی از زیرمجموعه های بزرگ سایپا هم 210 میلیارد تومان سرمایه در اختیار دارد اما همین شرکت سالیانه 259 میلیارد توماه هزینه مالی دارد والبته مانند دیگر خودروسازان 419 میلیارد تومان زیان هم بالا آورده است.
ایران خودرو دیزل هم با 160 میلیارد تومان سرمایه، 219 میلیارد تومان هزینه مالی و البته 181 میلیارد تومان زیان انباشته سیکل بحرانی خودروسازان را تکمیل می کند. پارس خودرو، یکی از کم بازده ترین گروه های صنعتی که تحت مدیریت سایپا به فعالیت ادامه می دهد با 200 میلیارد تومان سرمایه اولیه و سالیانه 163 میلیارد تومان هزینه مالی و البته 216 میلیارد تومان زیان انباشه تقریبا رکورد عدم بازدهی را به نام خود ثبت کرده است. گروه بهمن هم که ایده تاسیس آن در یکی از نهادهای نظامی مطرح شده بود با 507 میلیارد تومان سرمایه و 94 میلیارد تومان هزینه مالی سالیانه به همراه زامیاد با 240 میلیارد تومان سرمایه و 40 میلیارد تومان هزینه مالی رکورد شکست را شکسته است.
آمارهای رسمی نشان می دهد طی سه سال گذشته خودروسازان ایرانی با شیوه مدیریتشان تمامی کارخانه ها را تا آستانه بحران مالی پیش برده اند، با این حال بخش مهمی از شهروندان ایرانی همچنان اعتقاد دارند خودروسازان سودهای مالی را به جیبشان روانه می کنند. سعید لیلاز در این مورد می گوید:« این برداشت در پی انحصار ایجاد شده است. یعنی مردم به هر جهت از کیفیت خودروها ناراضی اند و ناراحتی شان را به وضعیت مالی شرکت ها تعمیم می دهند.»
بازار خودروی ایران تا سال 1390، قدرت جذب 2 میلیون خودرو را داشت. به گفته سعید لیلاز این رقم معادل دو برابر متوسط دنیا و دو برابر جمعیت ایران است که معادل سه برابر GDP ایران دنیاست. همین جذابیت های مالی، خودروسازان اروپایی را نیز برای حضور در بازار ایران وسوسه کرده است. بررسی ها نشان می دهد حتی با وجود آمارهای زیان مالی، همچنان بازار خودروی ایران برای خارجی ها و حتی همین خودروسازان داخلی جذاب است. لیلاز می گوید:« بازاری به این جذابی طبیعتا همه خودرسازان خارجی را ترغیب می کند که در این بازار حضور داشته باشند. در بعضی سالها حتی در خودروی تجاری سالانه بین 10 تا 15 هزار دستگاه CKD از مجموعه خودرسازان اروپایی وارد ایران می شد و ایران تبدیل به بزرگترین بازار CKD دنیا شده بود. بنابراین این بازار، بسیار بزرگ است. امروز که فشارهای تحریم برداشته شده، طبیعتا آنها دوباره برمی گردند. خودروسازان ایرانی شرکای خارجی خود را به خوبی می شناسند. بازار را میشناسند و ارتباطاتشان برقرار است. بلافاصله رشته های قطع شده پیوند زده خواهد شد و فعالیت ها از سرگرفته می شود.» برخلاف آمارهای رسمی، بررسی بازار خودروی ایران نشان می دهد که خودروسازان حداقل به میزان ادامه حیات از بازار خودرو سود کسب می کنند. حتی طی دو ماه گذشته میزان تولید خودرو در کشور 92 درصد رشد داشته است. همین آمارها نشان می دهد سایپا با تولید انواع مدل های پراید بیشترین سود را در بازار کسب می کند. سایپا طی دو ماه 25 هزار و 10 دستگاه انواع پراید تولید کرده است. بنابراین سایپا تنها با تولید پراید 450 میلیارد فروش داشته است. سایپا با تولید یک هزار و 497 دستگاه پراید نسیم دوگانه سوز هم 26 میلیارد تومان دیگر را به جمع دارایی هایش افزوده است. براین اساس سایپا با تولید انواع پراید حداقل 476 میلیارد تومان فروش داشته است.
طی همین زمان ایران خودرو 5هزار و 977 دستگاه پژو 405 تولید کرده است. ایران خودرو با فروش این تعداد خودرو 120 میلیارد تومان نقدینگی را به کارخانه وارد کرده است. ایران خودرو با تولید بیش از 5 هزار دستگاه پژو پارس هم نزدیک به 200 میلیون تومان سود کسب کرده است. تولید 2 هزار و 156 دستگاه سمند هم برای ایران خودرو 60 میلیارد سود به همراه داشته است. همین شرکت از تولید تندر 90 هم طی دو ماه 176 میلیارد تومان پول به اندوخته های مالی خود اضافه کرد. تولید 3 هزار و 634 دستگاه پژو 206 هم 130 میلیارد تومان را نصیب ایران خودرو کرده است. براین اساس ایران خودرو با تولید تعداد خودروهای بیشتر 686 میلیارد تومان فروش داشته است. دو خودروساز بزرگ کشور طی دو ماه یک هزار و 162 میلیارد تومان فروش داشته اند. آمارهای فروش تایید می کند که گفته های خودروسازان چندان هم با واقعیت های بازار سازگار نیست.
منبع : خبرآنلاین